Auguste Comte kimdir, Fransız sosyolog, matematikçi ve filozof Auguste Comte, sosyolojinin babası olarak tanımlanmaktadır. Evrim Teorisi’nin kabul edilmesinde kıymetli rolü olan paradigmanın en değerli ögelerinden biri pozitivizmdir. Auguste Comte pozitivizmin kurucusu ve en ünlü temsilcisidir. Pozitivizm gerek 19. yüzyılın gerekse 20. yüzyılın en tesirli felsefi sistemlerinden birisi olmuştur.
Auguste Comte, 19 Ocak 1798 tarihinde Fransa‘nın Montpellier kentinde ailesinin üç çocuğundan biri olarak doğmuştur. Tam ismi Isidore Marie Auguste François Xavier Comte’dır. Babası vergi dairesinde memur, annesi ise konut hanımıydı. Auguste Comte, fiziki açıdan sağlıksızdı. Çelimsiz vücudu, miyopluğu, mide hastalığı hayatı boyunca sorun oldu. Anne babasının tuttuğu yaşlı bir öğretmenden Latince dersi aldıktan sonra, 9 yaşında ortaokula başladı. Yatılı hayatı ona sıkıntı geldi. Lakin zihinsel gelişimi yaşının ilerisinde olduğundan, derslerinde çok başarılı oldu.
14 yaşında Katolik Kilise’sinden ayrıldı. 15 yaşında Paris Politeknik Okulu imtihanına girdi. Çok başarılı olmasına rağmen yaşının küçüklüğü nedeniyle okula kabul edilmedi. Lise son sınıfta hastalanan matematik öğretmeninin yerine ders verecek kadar hususa hakimdi. Ekim 1814 de Paris Politeknik okuluna girdi. Okulun vakte bağlı sıkı disiplini, baş eğmez tutumlu Auguste Comte’a nazaran değildi. Burada 2 yıl kaldı.
Napolyon Bonapart Elbe adasına kaçtığında, ondan nefret ettiği halde, Paris’in yabancı işgalinden kurtarılması hedefiyle savaşa giden öğrencilere katıldı. Geceleri okuldan kaçıp, Paris sokaklarında dolaşması, okul idaresine yönelik birtakım davranışları nedeniyle, polis gözetiminde Montpollier’e gönderildi. Okulu da Cumhuriyetçi eğilimlileri nedeniyle, idare tarafından kapatıldı.
Auguste Comte, adeta toplumun aynası olan Paris‘ten uzak kalamadı. 18 yaşında Paris‘e döndü. Bu yeni devrinde, bilhassa İdeoloji ve Tarih kitapları okudu. 18. yy. Fransız düşünürlerinden, Montesquieu, Marquis de Condorcet, Turgot‘nun görüşlerinden etkilendi. Etkilendiği düşünürler ortasında, David Hume ve Immanuel Kant da bulunuyordu. İçinde yaşadığı toplumsal şartlar ve anılan düşünürlerin görüşlerinden de yararlanarak kendi özgün sentezini oluşturdu. Tanıştığı şahıslar ortasında, daha sonra bozuşacağı, sosyalizmin kurucularından Saint Simon da vardı. Toplumsal bahislerin yanı sıra, matematik, astronomi, fizik, kimya, biyoloji çalışmalarını da sürdürdü.
1821 yılında tanıştığı bir terzi olan Caroline Massin ile19 Şubat 1825 tarihinde evlendi. Birkaç ayrılıktan sonra 1842 yılında boşandı. Doğduğu yerde eski dostları tarafından yeterli karşılanmadı. Paris‘e dönerek özel bir kümeye ders verme teşebbüsü, ruh sıhhati problemleri yüzünden yarıda kaldı. 1827 yılı başlarında “Sen” ırmağına atlayarak intihar teşebbüsünde bulundu. Tam olarak sıhhatine 1827 yazında kavuşabildi. 1829 yılında yarım kalan konferans dizisine tekrar başladı. Bu kere başarılı oldu. Bu konferanslarını 6 cilt olarak “Olgusal İdeoloji Dersleri” başlığı ile yayınladı.
Evli olduğu periyotta hazırladığı temel yapıtı, yedi ciltlik Cours de philosophie positive’i 1842’de tamamladı. Sonra, Paris’te bugünkü Comte Müzesi binasında Astronomi dersleri vermeye başladı.
1830-48 yılları ortasında her yıl programlı olarak emekçilere dersler verdi. (Temel astronomi kursu) Politeknik Okul’da matematik öğretmeye başladı. Lakin İdeoloji Dersleri sırasında bir görevliye sataştığı için okuldan uzaklaştırıldı.
1838’de kitabı The Edinburg Review’da incelendi. John Stuart Mill’in gayretiyle üç İngiliz’den para yardımı aldı. 1844-1845 yılında öğrencilerinden birinin kız kardeşi Clotilde de Vaux ile başlayan ve platonik seviyede kalan ilgi, Auguste Comte için memnunluk ve acı dolu günler getirdi. Sevdiği kızın 1846’da veremden ölmesinden sonraki acılı periyodunu geride bırakıp yeni bir güçle çalışmaya başladı. Sekiz yılını alan, “Olgusal Siyasal Sistem” 1851-1854 isimli yapıt, sosyolojinin tarifini da içeriyordu. Yazıları geniş bir kitleyi etkilemeye başlamıştı. Dünyanın her yanındaki olgucu kümelerle yazışıyordu.
Auguste Comte, “Sosyoloji neden başka bilim kolları üzere bir kol olmasın” tezini savunarak sosyolojinin temelini o vakitlerde attı. Ayrıyeten ideolojide olumlu niyet üzerine de çalışıyordu. Daha sonraları fizik, gökbilim ve kimya ile de uğraştı.
Auguste Comte, yaşadığı çağda altı temel bilimden kelam etmiştir. Bunlar genel, kolay ve bağımsız olanlardan özel, karmaşık ve bağımlı olanlara hakikat sırasıyla şu biçimdedir: Matematik, astronomi, fizik, kimya, fizyoloji ve sosyoloji (sosyal fizik). Sosyolojiyi bunların üstünde görmüştür. Tüm bu fikirlerinin oluşmasında 7 sene sekreterliğini yaptığı Saint Simon‘ın tesiri büyüktür.
Auguste Comte, Fransız Devriminden çabucak sonra doğduğu için -Sosyoloji alanındaki- çalışmaları Fransız İhtilaline ve Aydınlanma Fikrine bir reaksiyon niteliğindedir. Sosyolojiyi Toplumsal Statik ve Toplumsal Dinamik olmak üzere ikiye ayırır. Toplumsal Statik; her toplumdaki izafî istikrarlı ilgiler ile toplumsal yapı üzerinde odaklanır. Toplumsal Dinamik ise, insanlığın bir kademeden başkasına geçmesini, yani toplumdaki değişimi tabir eder. Auguste Comte evrimcidir. Tarihi bir ilerleme süreci olarak görür yani optimisttir. Auguste Comte’un üç hal kanununa yani evrim kuramına nazaran toplumlar üç basamaktan geçer;
a)Teolojik aşama
b)Metafizik aşama
c)Pozivitist aşama
Mayıs 1857’de, eski bir arkadaşının cenaze merasiminde yakalandığı soğuk algınlığından kurtulamadı, eylül ayında öldü. Kendi isteği olarak mezar taşına şunlar yazıldı: “İlke olarak aşk, temel olarak sistem, hedef olarak ilerleme.”
Auguste Comte, 5 Eylül 1857 tarihinde Paris, Fransa‘da 59 yaşında ölmüştür.
Teolojik (Tanrıbilimsel) Evre Nedir? <br>
Tanrıbilimsel periyotta insanoğlu bilmediği, bir türlü anlayamadığı olayları daima aşkın bir kaynakla açıklama yoluna gitmiştir. Yeniden bu periyotta insanoğlu usundan çok imgeleminin sesini dinlemiş; ussal yolla temellendirilmiş açıklamalar yapmak yerine eğretilemeler ile benzetilere dayalı söylensel anlatı imkanlarına başvurmuştur.
Metafizik Evre Nedir?
Metafizik devirde gerek söylenbilgisinin ilahlarının varlığına gerekse de onların özel yetilerine ve güçlerine duyulan inancın çökmesiyle birlikte değişik metafizik araştırma izlenceleriyle insan zihni saltığı kavramaya çalışmıştır. Bu devir boyunca bir yığın metafizik uslamlama, metafizik kavram ve metafizik sorun ortaya atılmış fakat ortaya konan meseleler çözülemediği üzere ulaşılan bilgi manasında da tek bir adım olsun ileriye gidilememiştir.
Pozitivist (Olgucu) Evre Nedir?
Zorunlu saltığı amaçlayan metafizik araştırma mantığı yerini bütünüyle, hem de bir daha geri dönülemeyecek bir biçimde olumsalı, rölâtif olanı anlamaya yönelik olgucu bir bilimsel araştırma çerçevesine bırakmıştır. Usun bütünüyle imgelemin üstesinden geldiğinin varsayıldığı bu son devirde insanoğlu artık deneye açık olgularla, bu olgular ortasındaki bağlarla, bu olguların altında yattığı düşünülen yapı, tertip ve maddelerle ilgilenmektedir.
Sözleri:
İlk iki devir geride kalmıştır; olumlu bilimin ve niyetin hâkim olduğu periyoda girdik.
Pozitivizm niçinlerle uğraşmaz, ancak nasılları yeterli bilir.
Sevgi prensibimiz, tertip temelimiz, ilerleme hedefimizdir.
Doğulu başkanlar, milletlerinin başından ayrılmayarak her hükümetin temeli olan şu iki kanunu hakkıyla yapıyorlar: uygun yola götürmek ve kötülüklerden korumak. Bu asil hareket Ruslardan fazla bilhassa Türklerde göze çarpıyor.
Kitapları :
1822 – “Plan de traveaux scientifiques nécessaires pour réorganiser la société”
1830 – 1842 – Cours de Philosophie Pozitive (Pozitif İdeoloji Dersleri)
1851 – 1854 – Systeme de Politique Positiv (Pozitif Siyaset Dizgesi)
1852 – Catechisme Positiviste (Olguculuğun İlmihali)
1855 – Appel au Conservateurs (Tutuculara Çağrı).
