Jean Genet kimdir, Yapıtlarında çağdaş dünyanın ırk ve toplum alanlarındaki önyargılarını şiddetli bir biçimde eleştiren, hizmetçileri, zencileri, aşağılanan kimseleri canlandırırken berbatlığın sistemlerim açıkça lisana getiren, insanların ikiyüzlülüklerini gizlemek için ardına sığındıkları perdeleri yırtan Genet, en görkemli tümcelerin içine en bayağı argo sözcükleri katarak lisanın bütün imkanlarından yararlanmayı bilmiş ve esininin özgünlüğüyle Fransız edebiyatının kıymetli muharrirlerinden biri durumuna gelmiştir.
Jean Genet, 19 Aralık 1910 tarihinde Paris‘te gayri legal bir bağ sonucu doğmuştur. Annesi Camille Gabrielle Genet tarafından doğumundan çok kısa bir mühlet sonra kimsesizler yurduna bırakılarak terk edilince ona Jean ismi verilmiştir. Jean, yedi yaşına geldiğinde Burgund yakınlarındaki Morvan’da yaşayan çiftçi bir ailenin yanına yerleştirildi. Jean Genet’in toplumla uyumsuzluğu daha çocukken ortaya çıktı. 10 yaşında hırsızlığa başladı. Birkaç defa hırsızlık kabahatinden ötürü yargılandı.
Jean Genet, 16 yaşındayken Mettray ıslahevine kondu. 1926 yılında, 3 ay süren birinci hapishane tecrübesini yaşayıp hür kaldığında uslanmamıştı; bu sefer reşit olana kadar kalmak üzere ıslahevini boyladı. 1930’ların sertliği ile ünlü bu ıslahevi Genet’yi gerçek bir hatalı haline getirdi.
1929 yılında ıslahevinden kaçıp yabancılar lejyonuna yazıldı. Lakin hırsızlık alışkanlığını burada da sürdürdüğü için lejyondan firar ederek orda burada serserilik yapmaya başladı. Fransa‘dan da ayrılan Jean Genet, günlerini Barselona‘nın Çin mahallesinde ya da Marsilya limanlarında geçirirken hayatını da hırsızlıktan yahut fuhuştan elde ettiği parayla sürdürüyordu. 1937 yılında Fransa‘ya geri döndü ve yine hata dünyasına daldı. Beş yıl boyunca ya hırsızlık yaptı, ya fahişelik.
1937’den başlayarak beş yıl içinde tam 14 sefer mahpus cezasına çarptırıldı. 1942 yılında bir sefer daha cezaevine düştüğünde olgunlaşmıştı artık. Birinci şiirini yazdı, ilk kitabı Notre-Dame des Fleurs (Çiçeklerin Meryem Anası) yayımlandı. Akabinde Miracle de la rose (Gülün Mucizesi) geldi. 1948 yılında yayımlanan Journal du voleur (Hırsızın Günlüğü) bir manada Genet’nin otobiografisi niteliğindedir. Bu şiirleri izleyen romanlarında ise doğumu ve eşcinsel eğilimleri nedeniyle toplum tarafından dışlandığını anlatan muharrir cürmün, fuhuşun ve şiddetin hükümran olduğu bir dünyanın portresini çizdi.
1944’te yazdığı Çiçeklerin Meryem Anası isimli romanında 16 yaşındaki bir katilin hikayesini anlatan müellif, kendine has üslubuyla, geri dönüşleri de kullanarak katili kutsuyor. Takma ismi Çiçeklerin Meryem Anası olan katil, romanın ilerleyen kısımlarında okuyucu nezlinde aklanmakla kalmıyor giderek mutlak bir azize ve üst seviye ermişe dönüşüyor.
Le balcon (Balkon), oyunları ve hatta tüm yapıtları içinde en çarpıcı olanı kabul edilir. Balkon isimli oyununda yeryüzü hükümranlarını alaycı ve acımasız bir lisanla eleştirir. Bu oyun Türkçe olarak 1998 yılında Tiyatro Stüdyosu tarafından sahnelendi.
İşlediği kabahatler yüzünden sık sık mahpusa giren Jean Genet, 1948 yılında Fransa‘da hırsızlık, yankesicilik, kaçakçılık ve bayan satıcılığı yüzünden onuncu kere yargılandı ve ömür uzunluğu mahpus cezasına çarptırıldı.
Kitapları sayesinde tanıştığı Andre Gide, Jean Cocteau ve jean-paul-sartre’nın cumhurbaşkanı Vincent Auriol‘a verdikleri dilekçe sonucu 1948 yılında özgürlüğüne kavuşmuştur. Bu af sonrası, tekrar yeraltı dünyasına dönmemiş, kendisini külliyen edebiyata vermiştir.
Ancak toplumsal olaylara, ezilen insanlara karşı hiç duyarsız kalmadı; 1968 Mayısında öğrencilerin, Vietnam Savaşı sırasında Amerikan solunun, ırkçılığa karşı Kara Panterler’in ve İsrail‘e karşı da Filistinliler’in yanındaydı. Bu bahisler hakkında yazdıkları ve röportajları Türkçe olarak Açık Düşman başlığıyla yayımlanmıştır.
Jean Genet, şiir ve romanlarında ya kendini ya da kendine yakın bulduğu etrafları anlatırken; oyunlarında, kendini özdeşleştirdiği, toplumun dışında yaşamayı seçen insan topluluklarını lisana getirmiştir. Büyük Gözaltı’nda mahkumları, Balkon’da genelevde yaşayanları, Hizmetçiler’de hanımlarını ortadan kaldırmak isteyen hizmetçileri anlatan Genet, Zenciler’de ise Batı uygarlığının baskı altında tuttuğu siyah derilileri mevzu edinmiştir.
Jean Genet, 15 Nisan 1986 tarihinde 76 yaşında Paris‘de bir otel odasında gırtlak kanserinden ölmüştür.
Eserleri :
Roman
1944 – Notre-Dame des fleurs / Çiçeklerin Meryem Anası
1946 – Miracle de la rose / Gülün Mucizesi
1947 – Pompes Funèbres / Cenaze Töreni
1947 – Querelle de Brest / Denizci
1948 – Journal du voleur Hırsızın Günlüğü
Tiyatro Oyunları :
1947 – Haute surveillance, / Büyük Gözaltı (“Sıkıgözetim”)
1947 – Les bonnes, 1947 / Hizmetçiler
1956 – Le balcon, / Balkon
1958 – Les nègres, / Zenciler
1961 – Les paravents, / Paravanlar
Sanat:
1986 – L’Atelier d’Alberto Giacometti, / Giacometti’nin Atölyesi
Düz yazı :
1986 – Un captif amoureux, / Sevdalı Tutsak
Açık Düşman – Jean Genet’den Seçme Yazılar ve Söyleşiler
Tek Başına – Şatila’da Dört Saat (Four Hours in Shatila (Quatre heures à Chatila)).
