Refik Fazıl Epikman kimdir, Refik Fazıl Epikman, Türkiye Cumhuriyeti’nde sanat olgusu ismine, fotoğraf uygulamalarıyla çağdaş anlayışa yönelik olarak izlenen yolda kıymetli bir aralık almıştır. Bunun yanında yaptığı teorik çalışmalarla sanat olgusunun toplum tarafından tanınması için kıymetli uğraşlar sergilemiştir.
Refik Fazıl Epikman, 1902 yılında İstanbul‘da doğmuştur. Davutpaşa İdadisi’nden mezun olduktan sonra 1918 yılında Sanayi-i Nefise Mektebi’ne girdi. Akademi’de İbrahim Çallı‘nın yanında çalıştı. 1924 yılında girdiği Milli Eğitim Bakanlığı sınavını kazanarak Şeref Akdik, Cevat Dereli ve Mahmut Cuda ile birlikte devlet hesabına tahsil için Paris‘e gönderildi.
Akademi’de İbrahim Çallı‘nın yanında çalıştığı periyotta empresyonizm (izlenimci) akımın tesiri altında yetişti. Fakat Fransa‘daki eğitiminden sonra yurda döndüğünde izlenimcilik anlayışından büsbütün uzaklaşarak konstrüktif bir temelden hareket ederek fotoğraf yapmaya başladı, süreç içerisinde kübist anlayışın yansımalarını çalışmalarına dahil etti. Bu periyot fotoğraflarında kullandığı renk ve ışık, empresyonizm (izlenimci) fotoğraf anlayışından büsbütün farklı özelliklere sahiptir. Bu özellikleri yansıtan en değerli yapıtı 1928 yılında yaptığı “Bar” isimli resmidir.
Refik Epikman’ın “Bar” isimli resmi-1928
Bu fotoğrafta komposizyon içerisinde yer alan figürlerin kübist -kontrüktivist bir anlayışla biçimlendiği görülmektedir. Komposizyonda tesirli olan ışık, loş bir ortamı betimleyecek niteliktedir.
Paris‘te Julian Akademisi‘nde Paul-Albert Laurents atölyesinde 1928 yılında tahsilini tamamlayıp İstanbul‘a dönerek Hoş Sanatlar Akademisi’ne öğretmen olarak atandı. 15 Nisan 1929 tarihinde kurulan kurulan Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği‘nin kurucu üyeleri ortasında yer aldı.
Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği; Refik Epikman‘ın dışında, Cevat Dereli, Şeref Akdik, Mahmut Cüda, Nurullah Berk, Hale Asaf, Ali Avni Çelebi, Zeki Kocamemi üzere ressam ve heykeltıraş Muhittin Sebati ile Ratip Aşir Acudoğlu üzere kurucu üyelerden oluşmaktadır. Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği, Türkiye Cumhuriyeti’nin fotoğraf alanında kurumsallaşmasının besbelli bir kanıtı olan, sanatçı birliği olarak kurulmuştur. Çağdaş Türkiye Cumhuriyeti’nin fotoğraf alanında “Müstakiller” hareketi, Avrupa’da sanat alanında süratle ortaya çıkan değişimleri Türkiye’ye getirmeleri, bir öbür deyişle Müstakiller hareketinin, Türkiye Cumhuriyeti’nde eser veren sanatkarların ortak anlayış çerçevesinde bir ortaya gelerek “grup” kavramının ortaya çıkmasına neden olmaları bakımından kıymetlidir.
Refik Fazıl Epikman, 1931 yılında askerlik vazifesini yapmak için Hoş Sanatlar Akademisi’nden ayrıldı. 1933 yılında askerlik dönüşünde Osmanlı Ressamlar Cemiyeti üyelerinin engellemeleri nedeniyle Akademiye kabul edilmedi. Refik Fazıl Epikman’da Ankara‘da Ankara Atatürk Lisesi’nde fotoğraf öğretmeni olarak misyona başladı, 1939 yılında ise Ankara Gazi Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü Resim-iş kısmına atölye hocası olarak atandı ve 1966 yılında bu misyonda iken emekli oldu.
Refik Fazıl Epikman, emekli olduktan sonra Halkevlerinde Hoş Sanatlar kolu başkanlığına getirildi. Fotoğraf uygulamalarının dışında çeşitli yayın organlarında yazdığı yazılar ile sanat olgusu ismine değerli etkinlikler gerçekleştirdi. Ayrıyeten sanat kitaplarının yer aldığı bir kütüphane kurmayı da başarmıştır. Burada birinci kere canlı modelden desen çalışan bir atölye kurmuştur.
1960’lardan sonra yaptığı vizyonlarında yavaş yavaş soyuta geçmiştir. Vefatına yakın yıllarında ise ele alış biçimini biraz değiştirmiştir. Erken devirlerindeki renkçiliğine eğilmiştir. Refik Epikman, Türk fotoğraf sanatına mekân, hacim ve kompozisyon uygulamalarıyla çoğulcu bir sanat anlayışı getiren sanatçılardandır ve hayatının son periyoduna kadar içten bir ahenk göstermiştir. Yalnız, bu ahengin temelinde, mevzuyu şematizme formlara indirgeme gayesinin da kıymetli bir hissesi bulunması, onun neslinin öteki ressamlarından ayırır.
1944 yılında düzenlenen 6. Devlet Fotoğraf ve Heykel Sergisi’nde üçüncülük mükafatını, 1974 yılında 35. Devlet Fotoğraf ve Heykel Sergisi’nde ise onur mükafatına layık görüldükten 1 gün sonra 17 Mayıs 1974 tarihinde ölmüştür.
Çalışmalarını karma stantlarda sergileyen; lakin şahsî stant açmayan Refik Fazıl Epikman, birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi binasının toplantı salonuna açılan odalarına Cumhuriyet’in ilanını bahis alan büyük boyutlu fotoğraflar yaptı.
Refik Epikman, fotoğraf çalışmalarının yanında sanat müellifliği da yapmıştır. Ar, Ülkü, Güzel Sanatlar Dergisi üzere günün yayın organlarında stant tenkitleri, sanat olayları ve sanat akımları ile ilgili yazılar yazmıştır.Halkevi yayınları ortasında çıkan 1944 yılında yazdığı 13-17. yüzyıllar ortası “Klasik Ressamlar” , 1946 yılında yazdığı 17.,18. ve 19. Yüzyıl Dünya Sanatı isimli kitaplar sanat tarihi araştırmalarının eserleridir.
Refik Fazıl Epikman, 17 Mayıs 1974 tarihinde Ankara‘da 72 yaşında ölmüştür.
