Georg Wilhelm Friedrich Hegel kimdir, İdealist Alman filozof.
Georg Wilhelm Friedrich Hegel, 27 Ağustos 1770 tarihinde Almanya‘da Stuttgart, Württemberg’de bir memurun oğlu olarak doğmuştur. Tübingen’de ilahiyat okuduktan sonra Bern ve Frankfurt’ta ideoloji öğretmenliğine başladı. 1805’te Jena Üniversitesi‘ne profesör oldu.
Immanuel Kant felsefesini inceledi. Hıristiyanlık üzerine bir grup metinler yazdı. Çeşitli akımları incelemesi sebebiyle fikrî buhrana düştü. Gitgide artan hüznünün üstesinden gelmek için daha çok çalışmaya başladı. Yunan ideolojisinin yanında çağdaş târih ve siyâsate yöneldi. İktisat öğrendi. Daha evvel etkisinde kaldığı Kant ideolojisinin tesirinden kurtularak Hıristiyanlığın temel asıllarına yeni bir gözle baktı. Yazılarında sık sık Hıristiyanlığı tenkid etti. Daha evvel Kant’ın tesirinde kalarak yazdığı yazılarını tekrar gözden geçirdi. Bu yazılarının gerçekleri yansıtmadığını görerek, yazdığı yeni denemelerinde Immanuel Kant‘ı tenkid etti.
Babasının vefatından sonra 1801 yılında Jena’ya giderek üniversite öğretim üyesi oldu. 1805’te Jena Üniversitesi’ne profesör oldu. Tübingen’den arkadaşı olan genç Friedrich Schelling‘in üniversitede verdiği dersleri dinledi. Schelling ile birlikte bir çeşit edebiyat gazetesi olan Kritisches Journal der Philosophie (Tenkidli İdeoloji Gazetesi)yi kurdu. Bu gazetede Immanuel Kant‘ın, Johann Gottlieb Fichte‘nin, Friedrich Schelling‘in yapıtları ve şüphecilik üzerine yazılar neşretti. Friedrich Schelling‘in fikirlerini benimsemesine karşın birçok konuda onun görüşlerini paylaşmadığını açıkladı. Etrafına topladığı az sayıda öğrenciye mantık ve metafizik dersleri verdi. Birkaç yıl içinde öğrencilerinin sayısı arttı.
Başlangıçta Friedrich Schelling‘in öznel idealizm ideolojisine inanmış görünüyordu, sonradan kendine farklı bir sistem kurup onun savunmasını yapmaya başladı. Kurduğu bu ideoloji sistemini ‘phanomenologie des Geistes’ ismindeki yapıtında anlatmıştır. Bir müddet Nürnberg’de kaldıktan sonra Berlin ve Heidelberg üniversitesinde profesörlük yaptı. Bu devrede yazdığı eserler ortasında ‘Mantık Bilimi’ ve ‘Felsefe Ansiklopedisi’ dikkati çekti.
Bir orta meslek değiştirerek Bamberger Zeitung Gazetesi’nin siyâsî redaktörlüğünü yaptı.
1808‘de Nürnberg‘e giderek bir ortaöğretim kurumuna müdür oldu. Sekiz yıl mühletle bu vazifeyi yürüttüğü sırada niyetlerini Philosophische Propadeutik (Felsefeye Hazırlık) isimli yapıtında bir tıp özet sistemi hâline getirdi. Wissenschaft der Logik (Mantık Bilimi) isimli yapıtını yazdı.
1816‘da Heidelberg Üniversitesinin ideoloji kürsüsünde görev alarak Ana Çizgileriyle İdeoloji Bilimleri Ansiklopedisi (Encyklopadie der Philosophischen Wissenschaften Grundrissede) isimli yapıtında ideolojisini bir bütün olarak açıkladı. 1818’de Berlin Üniversitesinde Johann Gottlieb Fichte‘nin vefatından beri boş olan ideoloji kürsüsünü devraldı.
1821 yılında Hukuk İdeolojisinin Prensipleri (Grundlinien der Philosophie des Rechts) isimli yapıtını yayımlandı. İktisâdî ve siyâsî toplum anlayışını bu yapıtta derli toplu biçimde ortaya koydu. İktidârın kullanılmasının en akla yatkın biçimi olarak düşündüğü meşrûtî monarşi dışındaki öbür sistemleri tenkid etti.
1818‘den vefatına kadar Berlin Üniversitesindeki ideoloji profesörlüğü sırasında ideoloji sisteminin; târih ideolojisi, ideoloji târihi, hukuk ideolojisi, din ideolojisi kısımlarını titizlikle öğretti. Kendisinin ve öğrencilerinin notları, ideolojisini benimseyen kimseler tarafından toplanıp vefatından sonra Berlin Dersleri (Berliner Vorlesungen) ismiyle yayımlandı.
1822‘de Hollanda‘ya, 1824‘te Viyana‘ya, 1827‘de Paris‘e giden Hegel, 1827’den başlayarak Berlin‘de Jahrbücher für Wissenschaftliche Kritik isimli mecmuayı çıkardı. 1830 ihtilalinin sarsıntısından etkilendi.
1831 yılında Prusya Hükümdarı Friedrich Wilhelm tarafından bir madalyayla onurlandırıldı.
Georg Wilhelm Friedrich Hegel, İdeolojinin daima tartışılan problemlerinin fasit dairesinin dışına çıkmak için, muhtemelen ideolojide birinci defa, tarih ve yapının değerli olduğunu ileri sürdü. Efendi-köle diyalektiğinin kavramsallaştırması öz farkındalık oluşması için ötekinin değerinin altını çizdi.
Etkisi, hem onu takdir edenler (Francis Bradley, jean-paul-sartre, Hans Küng, Bruno Bauer, Max Stirner, Karl Marx) hem de zalimce eleştirenler (Soren Kierkegaard, Arthur Schopenhauer, Friedrich Nietzsche, Martin Heidegger, Friedrich Schelling) üzere çok farklı pozisyonlardaki beşerler üzerinde çok geniş bir yelpazede olmuştur.
Hegel’in kurduğu sisteme ‘diyalektik mantık’ denilir. Buna nazaran bir fikir (yani tez), karşısındaki diğer bir tezle (anti-tezle) karışır, bundan yeni bir anlayış doğar ki buna sentez denilir.
Hegel, Immanuel Kant‘ın ideolojisine inanmakla bir arada onun fikirlerini yetersiz buluyordu. Immanuel Kant‘ın bilakis insanların her şeyi öğrenebileceklerine inanmıştı. Hegel’e nazaran dünya demek mantık demekti. Beşerler mantığın sonlarını çözdükleri anda beşerin sonlarını da çözmüş olacaklardı. Hegel’e nazaran, biricik, canlı ideoloji, çelişmelerin -daha doğrusu karşıtların- ideolojisidir; çiçek, meyvenin ortaya çıkmasına yol açar, fakat meyvenin ortaya çıkması için de, çiçeğin ortadan kalkması gereklidir. Demek ki üremenin gerçeği, hem çiçek hem meyve olmaktır. Vefat hem ortadan kaldırmadır, hem yine doğuşu sağlayan şarttır.
Georg Wilhelm Friedrich Hegel ömrünün son yıllarını Berlin‘de geçirdi. 1831 yazı ve sonbaharı boyunca süren kolera salgınının son kurbanlarında biri oldu. 14 Kasım 1831 tarihinde kısa süren bir hastalıktan sonra apansız Berlin, Almanya‘da 61 yaşında ölmüştür.
Gençliğinde bile ihtiyar görünen Hegel, konuşmakta badire çeken, ders anlatırken bile huzursuz davranan biriydi. Fikri zıtlıkları birleştirme, kendisinden evvel gelen modül parça ve çelişkili kanıların hepsini toplama ve aşma tasasını taşıyordu. Bu sebeple hem idealist hem gerçekçi olabiliyor, niyet sistemi çeşitli düşünürler tarafından değişik taraflara yorumlanabiliyordu. Hegel’in felsefî niyet sistemi sıhhatinde olduğu üzere vefatından sonra da taraftar buldu. Başta Fransa ve İtalya olmak üzere diğer Avrupa ülkelerine de yayıldı. Kendisinden sonra Hegelcilik ismiyle yayılan felsefî sistemi Varoluşçuluk, Marksizm, Olguculuk ve Analitik ideoloji üzere birbirinden çok değişik akımların gelişmesini etkiledi.
Georg Wilhelm Friedrich Hegel Sözleri :
– Dünyada tutkulu olmaksızın başarılmış hiçbir büyük şey yoktur.
– Her ruh kendi acısının taşıyıcısı olarak bizatihi sanatkârdır.
– Kendilerine nasıl yaşayacaklarını buyuracak mutlak ahlak kuralları isteyenlerin asıl istedikleri şey, karaktersizliğe mazerettir.
– Tarihin hareketini oluşturan fikirlerin diyalektiğidir.
– Dünya tarihi, özgürlük bilinçliğinin gelişmesinden diğer bir şey değildir.
– Bir insanın sana neler verebileceği değil, senin için nelerden vazgeçeceği kıymetlidir.
– Gerçek aşk; onunla birlikteyken bir bütün olmak değil, o yokken; ‘yarım kalabilmektir’.
– Büyük olayların tesirindeyken genel bir prensip fayda sağlamaz.
– En vefakar dostumuz gölgemizdir bilirsiniz. Ancak unutmayın ki; o da yoldaşlık etmek için güneşli havayı bekler !
– Her aklî olan gerçektir, her gerçek olan aklîdir.
– Zekasını beğendiğin birinin manzarasını merak etme. Zekasını kullanmayan birinin ise imajından etkilenme !
– Tarihten aldığımız ders, tarihten ders almadığımızdır.
– Tarih aslında, insanlığın “suçlarının, çılgınlıklarının ve felaketlerinin” kaydından pek fazla bir şey değildir; lakin deneyimin bize öğrettiği odur ki, halklar ve devletler tarihten asla bir şey öğrenmemişlerdir.
– Sevmek, onunla birlikteyken bir bütün olmak değil; o yokken yarım kalabilmektir.
– İdeoloji nesnelerin fikir ile görülmesidir.
Kitapları :
1801 – Differenz des Ficheschen und Schellingschen Systems der Philosophie (Fichte ve Schelling’ in İdeoloji Sistemleri Ortasındaki Ayrılık)
1807 – Phanomenologie des Geistes (Ruhun Fenomenolojisi)
1808 – Wissenschaft der Logik (Mantık Bilimi)
1809 – Philosophische Propadeutik (Felsefeye Hazırlık)
1816 – Encyklopadie der Philosophischen Wissenschaften Grundrissede – İdeoloji Ansiklopedisi
1821 – Grundlinien der Philosophie des Rechts (Hukuk İdeolojisinin İlkeleri)
1837 – Vorlesungen über die Philosophie der Geschingte (Tarih İdeolojisi Üstüne Dersler).
