Isadora Duncan kimdir, Dansın devrimci tanrıçası: Isodora Duncan.
Isadora Duncan, 27 Mayıs 1877 tarihinde San Francisco, Kaliforniya, ABD‘de İrlandalı bir ailenin kızı olarak doğmuştur. Tam ismi Angela Isadora Duncan’dır. Annesi ile babası boşandıktan sonra annesi ve kardeşleriyle birlikte yaşadı. 1899 yılında annesi ve kardeşleriyle birlikte Avrupa‘ya giden Isadora, Yunan mitolojisine ilgi duyar ve bu alanda yaptığı araştırmalar sonraki yıllarda sahnede kullandığı kostümlerde kendini gösterir.
Isadora Duncan, hayatının birinci gençlik çağlarını yoksulluk içinde geçirse de, kesinlikle hayatını sürdürecek bir yol bulmuştur. Isadora Duncan, birinci dans şovlarını Chicago ve New York‘ta sahneye koyar fakat çok fazla kabul görmez. Kendine has bir dans ve koreografi geliştiren Isadora hep çıplak ayakla dans etmeyi yeğler.
Tüm ömrü boyunca yaratmaya çalıştığı dans akımını en çok Rusya‘nın anladığını hisseden Isadora, neredeyse tüm turnelerini bir başına gerçekleştirmiş ve çıktığı turnelerle Paris, Almanya, Avusturya, Macaristan, Yunanistan ve Rusya üzere pek çok ülke başta olmak üzere, Avrupa ve Amerika‘da çok büyük üne kavuşmuştur. Şimdi on yaşındayken hiç ders almadan, içinden geldiği üzere dans eden bu kız, vakit geçtikçe soylu ailelerin salonlarında tanınmaya başlamış ve akabinde hayallerinin peşinden giderek bir marka haline gelmiştir.
Klasik baleyi reddederek içindeki ritme kulak veren Isadora Duncan, kalıpları tanımayarak çağdaş dansın can suyunu verdi. Klasik balenin kurallarını şimdi 6 yaşında “Parmak ucunda mı? Lakin kimse parmak ucunda yürüyemez ki! Bu tabiata alışılmamış bir şey!” diyerek reddeden Isadora, kendisine gerçek gelenin akabinde koştu. Dansı daha doğal ritim ve hareketlere uyarladı.
1904 yılında kız kardeşi Elizabeth’le birlikte Berlin-Grünewald’da yatılı bir dans okulu kurdu. Burada çocukları fiyatsız olarak yetiştirmeye, ruh ve vücut eğitimini tıpkı anda vermeye çalıştı. Sonra okulunu Berlin‘e taşıdı ve burada aktör, direktör ve sahne ressamı Edward Gordon Craig’a aşık oldu, ondan Deidre ismindeki kızını dünyaya getirdi.
Henüz çocukken okuduğu George Eliot‘un ‘Adam Bede’ (Aşkın Bedeli) isimli kitabından hayli etkilenen Isadora, hayatı boyunca evlenmeme ve evlenmeden çocuk sahibi olma kararı aldı.
Aşkı ve cinselliği sakınmadan, içinden geldiği üzere yaşayan Isadora, küçükken kendisine verdiği kelamı meblağ ve evlenmeden iki çocuk sahibi olur.
Isadora Duncan, tiyatrocu Edward Gordon Craig ile olan bağından Deidre (d.1906- ö.1913) isminde bir kız çocuğu dünyaya geldi. Isaac Singer‘in oğlu İş adamı Paris Singer ile olan ilgisinden de Patrick (d. 1910- 1913) isminde bir oğlan çocuğu dünyaya getirmiştir. Çocukları, Deidre ve Patrick ise şanssız bir kaza sonucu Fransa‘da Seine Nehri’ne yuvarlanan otomobilde boğularak öldü.
Isadora’nın çocukları Deirdre ve Patrick’i taşıyan arabanın sürücüsü, Paris‘de Seine ırmağı yakınlarında stop eden otomobilin manivelasını çalıştırmak üzere otomobilden iner. El freni çekik olmayan araba, içindeki çocuklar ve dadılarıyla birlikte ırmağın sularına gömülür, üçü de hayatını kaybeder.
Maria-Theresa Duncan (d. 1895-ö.1987), Anna Duncan (d.1894-ö.1980), Margot Duncan (d.1900-ö.1925), Deirdre Duncan (d.1906- ö.1913), Elizabeth Duncan (d. 1898-ö.1976), Erica Duncan (d. 1901-ö.1984), Irma Duncan (d. 1897- 1977), Patrick Duncan (d. 1910- 1913). İsimlerinde çocukları oldu.
1920 yılında Rusya‘dan gelen bir teklif ile Moskova‘ya gedip kendi dans okulunu açtı.
Moskova‘da hayatına alışan Isadora’nın uzunluğuna taktığı kırmızı şalı benliğinin bir modülü haline gelir. Moskova‘da katıldığı bir partide ünlü şair Sergey Yesenin ile tanışır ve hayat akışının en değerli noktalarından birini teşkil eden şair ile bağı başlar.
Isadora Duncan, 3 Mayıs 1922 tarihinde Rus şair Sergey Yesenin‘i Rusya‘dan çıkartmak iςin evlendi. Evlendikten sonra çift, evvel Berlin akabinde da Isadora’nın gösterisi için ABD‘nin Boston kentine gitti.
Bir keresinde ABD‘de sahnede dansını bitirdikten sonra kırmızı atkısını eline alıp sallamaya ve bağırmaya başladı: “İşte kızıl! Ben de öyleyim! Hayatın ve kuvvetin rengi budur! Siz de bir vakitler vahşiydiniz! Sizi evcilleştirmelerine müsaade vermeyin!” Bir gazetecinin “Bolşevik mi oldunuz?” sorusunu ise “Bolşevik olup olmadığımı bilemem. Bildiğim tek şey şu ki. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği, insanlığın iki bin yıldır şahit olduğu en büyük mucizedir. Platon‘un (Eflatun), Friedrich Nietzsche‘nin, Walt Whitman‘ın kehanetleri artık gerçekleşmek üzere.” halinde yanıtladı.
Sovyet aksisi ve muhafazakar olan ABD‘de gerginlikle başlayan şov izleyicilerin salonu terk etmesi ile devam eder. İnsanların reaksiyonlarına meydan okuyan Isadora, şovun bir kısmında göğüslerini açarak dans eder. Salondaki bağrışmalar yerini terk edişlere ve hakaretlere bırakınca Isadora şu konuşmayı yapar:
Bunun üzerine, yaptığı “komünizm propagandası” dışında danslarında şeffaf giysiler giymesi, Isadora Duncan’ın bu devrimci tutumu, antikomünist ve muhafazakâr ABD‘nin yansısına neden olur ve dansın çıplak ayaklı kraliçesi Amerikan vatandaşlığından çıkarılır.
Mayıs 1923‘de Rus şair Sergey Yesenin, Duncan’dan ayrılıp Moskova‘ya döndü. Daha sonrasında 28 Aralık 1925 tarihinde Sergey Yesenin, İngiltere Oteli’ndeki odasında kendini asarak intihar etti. Cesedinin yanında, intiharından bir gün evvel bileklerini kesip kendi kanıyla Mayakovski’ye yazdığı veda şiiri bulundu.
Isadora Duncan, 14 Eylül 1927 tarihinde Kaç, Fransa‘da Bugatti marka otomobil satan sevgilisi ile üstü açık otomobiliyle giderken kırmızı şalı otomobilin tekerleğine dolandı ve boynu kırılarak 50 yaşında öldü.
1968 yılında direktörlüğünü Karel Reisz‘in yaptığı hayatının anlatıldığı sinemada onu Vanessa Redgrave canlandırdı.
