Scroll untuk baca artikel
Example 325x300
Example floating
Example floating
Example 728x250
Sanatçı Biyografileri

Molla Gürani kimdir

56
×

Molla Gürani kimdir

Share this article
Example 468x60

Molla Gürani kimdir, Din adamı, müderris, şeyhülislam. Osmanlı Devletinin dördüncü şeyhülislamı ve Fatih Sultan Mehmed‘in hocalarındandır.

Molla Gürani, 1410 yılında Diyarbakır ilinin hudutları içinde yer alan Gürân kasabasında doğmuştur. Ancak bu kasaba günümüze ulaşamadığı için doğum yeri ile ilgili çeşitli rivayetler vardır. Tam ismi Şemsuddin Ahmed bin İsmâil bin Osman Gürânî’dır. Molla Gürani, birinci tahsilini memleketinde tamamladıktan sonra gittiği Bağdat‘ta Zeynüddin Abdurrahman b. Ömer el-Kazvînî’den kırâat-i seb‘a, kelâm, tefsir, nahiv ve fıkıh, Hasankeyf’te Celâleddin el-Hulvânî’den Arap lisanı ve edebiyatı tahsil etti. Tahminen 830 (1426-27) yılında Şam‘a geçti ve ortalarında Alâeddin Muhammed b. Muhammed el-Buhârî‘nin de bulunduğu âlimlerden ders aldı. Akabinde Kudüs üzerinden 835 (1431-32) yılında Kahire‘ye gitti.

Example 300x600

Kahire’de de eğitimine devam etti. İbn Hacer el-Askalânî‘nin öğrencisi oldu ve kendisinden icâzet aldı. Ayrıyeten Zeynüddin Abdurrahman b. Muhammed ez-Zerkeşî, Ahmed b. Ali el-Makrîzî, Kemâleddin İbnü’l-Bârizî ve Ali b. Ahmed el-Kalkaşendî üzere âlimlerden hadis, kıraat, tefsir ve fıkıh tahsili gördü. Bu ilimlerde temayüz etmiş bir âlim olarak Memlük Sultanı el-Melikü’z-Zâhir Çakmak’ın yakın etrafı içinde yer aldı ve sultanın huzurunda yapılan ilim meclislerine katıldı. Yavaş yavaş tanınmaya ve Kahire’deki medreselerde ders vermeye başladı.

Bundan sonra hayatının bir kısmını Kahire ve Şam taraflarında geçirip Anadolu’ya geldi.

Molla Gürani‘nin Anadolu’ya gelişi şu biçimdedir: O dönemin meşhur Osmanlı alimlerinden Molla Yegan, hacca gittiğinde, Kahire’ye uğradı. Orada Molla Gürani’yi tanıyıp, onun dine bağlılığını ve ilimdeki yüksek derecesini görünce, Anadolu’ya getirmek istedi. Lütuf ve iltifat göstererek birlikte gelmesini söyledi. O da bu teklifi kabul ederek, Molla Yegan ile birlikte geldi. Meşhur alim Molla Yegan, hacdan döndüğünde Molla Gürani ile birlikte Edirne‘ye giderek Sultan II. Murat Hanın otağına gidip, bir sohbet yaptı. Sohbet sırasında Padişah; “Gezip gördüğün yerlerden bize ne armağan getirdin.” diye sordu. Bunun üzerine Molla Yegan; “Tefsir, hadis ve fıkıh ilminde yeterli yetişmiş bir alim getirdim.” diyerek, hiçbir milletin kültür tarihinde görülmeyen durumu bildirdi. Sultan; “Şimdi nerededir?” deyince, “Dışarıda beklemektedir” karşılığını verdi. Bunun üzerine Padişah, onu içeri getirmelerini söyledi. Molla Gürani içeri girip selam verdi. Sohbet sırasında Molla Gürani’nin konuşması ve hali, Padişah’ın güzeline gitti. Onu çabucak dedesi (I. Murat) Murad-ı Hüdavendigar Gazi’nin eski kaplıcadaki medresesine müderris tayin etti.

Daha sonra Yıldırım Medresesi’ne müderrislikle vazifelendirildi. Bir süre bu görevde kalan Molla Gürani, 1443 yılında Sultan II. Murat Hanın oğlu Şehzade Mehmet’in, yani Fatih Sultan Mehmed‘in yetiştirilmesiyle görevlendirildi.

Molla Gürani, 1443 yılında Manisa‘da bulunan Fatih Sultan Mehmed‘in şimdi küçük bir şehzade iken hocalığını yapmıştır. Muhtemelen Fatih Sultan Mehmed‘in birinci saltanatı ve daha sonra tekrar Manisa’ya yollanması sırasında onun yanında bulundu.

Babası II. Murat‘tan sonra 1451 yılında tahta geçen Fatih Sultan Mehmed Han, Molla Gürani‘yi vezir yapmak istedi. Molla Gürani bu teklifi kabul etmeyip; “Huzurunuzda, size devlet işlerinde çok hizmet edenler vardır. Onların önemli çalışmaları; vezirliğe, sadrazamlığa kavuşmak ülkülerine bağlıdır. Veziriniz onlardan diğeri olursa, kalpleri muğber olur ve sultanımıza ziyan gelir.” dedi. Sultan bu kelamı beğendi ve onu 1451 yılında Kazasker yapmak istediğini bildirince, bunu kabul etti.

1453 yılında İstanbul’un fethi sırasında Fatih Sultan Mehmed‘in istişare meclisinde bulundu, orduyla birlikte fethe katıldı ve savaşın en sorunlu günlerinde padişahı teşvik ederek kuşatmanın devamını sağlayan kümenin içinde yer aldı. İstanbul’un fethinden sonra Memlük sultanına gönderilen ve Arapça süslü bir üslûpla yazılan fetihnâme onun tarafından hazırlandı.

Ayrıca müderrislik görevini de yürüttü. Kazaskerlik vazifesi sırasında tayinler konusunda padişahın fikrini almadan bağımsız hareket ettiği için Bursa kadılığı ve buradaki vakıfların yönetimiyle görevlendirildi ve evkaf yönetimi ve kadılık görevi ile Bursa’ya gönderildi. Bursa’da bir süre hizmet etti. Bu sırada padişaha yakın bir bireyden gelen bir teklifi şeriata muhalif bularak reddettiğinden 1455 yılında kadılık vazifesinden alındı. Bunun üzerine hac seyahatine çıkarak evvel Halep‘e, akabinde Şam‘a gitti. Burada kısa bir müddet kaldıktan sonra Kudüs‘e geçti, 1457 yılında hac farîzasını yerine getirdi. Akabinde Mısır‘da Kahire‘ye gitti.

Molla Gürani Mısır’a vardığında, Mısır Sultanı Kayıtbay’dan tam bir kabul ve pekçok ikram, hürmet gördü. Bir süre sonra Fatih Sultan Mehmed Han, Mısır Sultanı Kayıtbay’a, Molla Gürani’yi göndermesini rica etti. Kayıtbay, Fatih Sultan Mehmet Hanın bu ricasını Molla Gürani’ye bildirerek; “Gitme, ben sana onunkinden daha çok ikram ve ihtiram ederim.” dedi. Molla Gürani; “Evet inanıyorum, sizden çok fazla ikram gördüm. Lakin, benimle onun ortasında baba ile oğul ortasındaki üzere büyük bir sevgi vardır. Aramızdaki bu hadise ise, bir diğer şeydir. Bu sebepten alışılmış olarak ona meyledeceğimi bilir. Şayet ona gitmezsem sizin tarafınızdan gönderilmediğimi zanneder ve ortanıza düşmanlık girebilir” karşılığını verdi. Bu karşılığı çok beğenen Sultan Kayıtbay kendisine çok para ve yolda lazım olabilecek eşyaları verip, büyük armağanlarla Fatih Sultan Mehmet Hana gönderdi.

Molla Gürani 1458 yılında İstanbul’a gelince, Sultan ona çok hürmet gösterip, ikinci kez Bursa Kadılığına, sonra tekrar Kazaskerliğe tayin etti. Müderrislik ve eser yazmakla meşgul olan Molla Gürani, 1480 (H. 885) yılında Şeyhülislamlık makamına getirildi. Sekiz sene Şeyhülislamlık yaptı ve hakka, adalete uymakta titizlik göstererek, çok hoş bir biçimde görevini yerine getirdi.

Molla Gürani, 1488 yılında İstanbul’da 78 yaşında ölmüştür. II. Bayezid cenaze namazını kıldırdı. Kabri Aksaray-Topkapı ortasındaki kendi yaptırdığı caminin önündedir.

Fatih Sultan Mehmed Hana çok nasihat eder, işlerinde yardımcı olurdu. Ona karşı duyduğu samimi sevgi ve alaka sebebiyle, yeri geldikçe tenkit etmekten, uyarmaktan çekinmezdi. Hatta giydiği ve yediği şeylere dikkat etmesinde, ebediyen dinin buyruklarına uygunluk isterdi. Nasihatlerini sert sözlerle söylemekten çekinmezdi.

Molla Gürani; heybetli, vakur, sarsılmaz bir ilim, haysiyet ve ahlaka sahipti. Uzun uzunluklu, hakikat ve açık sözlüydü. Vezirleri isimleriyle çağırır, Sultan’ın huzuruna girince, yüksek sesle selam verip müsafeha yapardı. Davet edilmedikçe ve bayram günlerinden öbür vakitlerde saraya gitmezdi.

Müderrislikten resmen ayrıldıktan sonra da ilim öğretmeye devam etti. Pekçok alim yetiştirdi. Günlerini ders vermek, kitap yazmak ve ibadetle geçirirdi. Çok hayır ve hasenatta bulundu. Vakıf olarak; dört cami, bir darülhadis medresesiyle bir hamam ve binalar yaptırmıştır.

ESERLERİ:
1) Gâyet-ül-Emânî fî Tefsîr-i Seb’il-Mesânî,
2) El-Kevser-ül-Cârî alâ Riyâd-il-Buhârî; Hadîs-i şerîf kitaplarının en değerlisi olan Sahîh-i Buhârî’ye yazdığı şerhdir.
3) Şâtıbiyye Kasîdesi’nin Ca’berî şerhine hoş bir hâşiye yazmıştır.
4) Keşf-ül-Esrâr an Kırâat-il-Eimmet-il-Ahyâr,
5) Şerh-i Cem’ul-Cevâmi’: Usûl-i fıkha dâirdir.
6) Arûz ilmiyle ilgili bir kasîde.

Example 300250
Example 120x600

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Sanatçı Biyografileri

Fatih Hürkan kimdir, Survivor 2017 yarışına katıldı. Fatih Hürkan, 12 Eylül 1972 yılında İstanbul‘da doğmuştur. Aslen Samsunludur. Üniversite eğitimini İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Fakültesi Makina Mühendisliği kısmından mezun olmuştur. Fatih Hürkan, 1998 yılında Best Model of Turkey‘de 2. seçildi ve modelliğe başladı. Bir mühlet modellik yaptıktan sonra 1998 yılında Emrah, Dilek Yanardağ, Ebru Şallı, Ebru …

Sanatçı Biyografileri

Gazapizm kimdir, Sahne ismi Gazapizm olan Anıl Acar Türk rapçi’dir. Gazapizm , 20 Temmuz 1988 tarihinde Elazığ‘da doğmuştur. Sahne ismi Gazapizm’in asıl ismi Anıl Acar‘dır. Ailesi ile birlikte 1997 yılında İzmir‘e göç etmişler ve İzmir‘de yaşamaktadır. Gençliğinde okuduğu muharrir Colleen McCullough‘in “Gazap Kuşları” isimli romanından etkilenerek sahne ismini “Gazapizm” olarak kullanma kararı aldı. Anıl Acar, …

Sanatçı Biyografileri

Maya Hawke kimdir, 2019 yılında direktörlüğünü Quentin Tarantino‘nun yaptığı One Upon a Time in Hollywood sinemasında rol aldı. Maya Hawke, 8 Temmuz 1998 tarihinde ABD, New York‘da oyuncu Uma Thurman ve oyuncu Ethan Hawke‘nin kızı olarak doğmuştur. Anne ve babası 2005 yılında boşandı. Brooklyn’deki Saint Ann’s Okulu’nda okudu. Londra‘daki Kraliyet Drama Sanatları Akademisinde eğitim aldı. …

Sanatçı Biyografileri

Murat Somer kimdir, Doçent Dr. Murat Somer Koç Üniversitesi’nde Siyaset Bilimleri ve Memleketler arası Münasebetler alanında öğretim üyesidir. Murat Somer, 1970 yılında İstanbul‘da doğmuştur. İstanbul Erkek Lisesinden mezun oldu. Boğaziçi Üniversitesi iktisat kısmı mezunu olan Murat Somer, master (ekonomi) ve doktora (politik iktisat ve kamu politikaları) derecelerini Los Angeles’da Güney Kaliforniya Üniversitesi‘nden (USC) aldı. Murat Somer, …

Sanatçı Biyografileri

Ieoh Ming Pei kimdir, Ieoh Ming Pei yahut ismin baş harfleri ile daha çok bilinen I. M. Pei Pritzker Mimarlık Mükafatı kazanan Çinli-Amerikalı mimardır. Yüksek modernist mimarlığın son temsilcisi olarak bilinmektedir. Ieoh Ming Pei’nin en büyük yapıtlarından biri de Paris‘teki Louvre Müzesi‘nin avlusunda bulunan cam ve metalden oluşturulmuş piramittir. Ieoh Ming Pei, 26 Nisan 1917 …

Sanatçı Biyografileri

Mithat Cemal Kuntay kimdir, Yazdığı vatanseverlik şiirleri onu Türk edebiyatının en tanınmış hamaset şairlerinden birisi yaptı. “Bayrakları bayrak yapan üstündeki kandır. Toprak şayet uğrunda ölen varsa vatandır.” sanatkarın ünlü dizeleridir. Osmanlı İmparatorluğu‘nun yıkılış devrini mevzu edinen, Üç İstanbul isimli birinci ve tek romanı ile ünlendi. Mithat Cemal Kuntay, 1885 yılında İstanbul‘da Arnavutluk‘un İşkodra şehirinden gelen …